AML czyli Anti Money Laundering, jest to procedura jak sama nazwa wskazuje, przeciwdziałania praniu pieniędzy. W ostatnich latach zarówno w Polsce jak i na arenie międzynarodowej wprowadzono szereg wymogów oraz zasad, które miały skupiać się na regulowaniu procedur wcześniej wspomnianego procederu AML. Powodem i celem zmian jest nie tylko dostosowanie polskich regulacji do dyrektyw, ale również zwiększenie transparentności przepływów finansowych dokonywanych m.in. w obszarze kryptowalutowym. Wprowadzone rozwiązania mają poprawić wykrywanie transakcji podejrzanych przy użyciu walut wirtualnych.
Unia Europejska niejednokrotnie zalecała państwom członkowskim wdrożenie uregulowań, które ograniczyłyby wszelkie ryzyka jakie wynikają z obrotem kryptowalut. Z rekomendacji wynika również, że państwa powinny wprowadzić swoje zasady zapobiegające ryzykownym procederom. Skupiono się również na omawianej wyżej kwestii i zaproponowano, aby AML została również objęta wobec dostawców usług, którzy związani są z działalnością kryptowalutową. Podjęto zatem w Polsce działania monitorujące ich działalność z zastosowaniem odpowiednich środków rekomendowanych przez Unię Europejską.
Instytucje obowiązane - czyli jakie?
Ustawa obowiązująca od 31 października 2021 r. dotycząca przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (dalej: ustawa AML), jest implementacją postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady. W ustawie tej Istotną modyfikacją jest m.in. regulacja osób prowadzących działalność gospodarczą związaną z kryptowalutami. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy AML, za instytucje obowiązane uznaje się m.in. podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie:
- wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi,
- wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi,
- pośrednictwa w wymianie, o której mowa w lit. a lub b,
- prowadzenia rachunków, o których mowa w ust. 2 pkt 17 lit. e.
Zgodnie z powyższym, giełdy czy kantory kryptowalutowe obowiązane są od 31 października 2021 r. do stosowania procedur wynikających z ustawy AML.
Obowiązki firm kryptowalutowych
1. Progi transakcyjne
Warto w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na istotną zmianę jaką jest wprowadzenie nowych limitów transakcyjnych. Instytucje obowiązane powinny dokonać weryfikacji transakcji już od kwoty 1000 euro, co nie wydaje się dużym progiem z uwagi na ilości dokonywanych transakcji walut wirtualnych. Warto przypomnieć, że wcześniej obowiązek ten był stosowany dopiero od kwoty 15000 euro. Ustawa AML wprowadziła zapis, zgodnie z którym, podmioty prowadzące działalność związaną z obrotem walutami wirtualnymi mają obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego również w odniesieniu do transakcji okazjonalnych (o równowartości 1000 euro lub większej) przeprowadzanych z wykorzystaniem waluty wirtualnej.
2. Rejestracja działalności
Co więcej, działalność gospodarcza obejmująca świadczenie usług w zakresie walut wirtualnych, jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców i może być wykonywana wyłącznie po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych. Konsekwencją wprowadzenia tej regulacji jest konieczność uzyskania wpisu do rejestru działalności w zakresie kryptowalut, aby mogła ona być faktycznie wykonywana.
3. Wymogi kwalifikacyjne
Trzecim obowiązkiem na który powinni zwrócić uwagę przedsiębiorcy, jest wprowadzenie zakresu osób mogących prowadzić działalność w zakresie walut wirtualnych. Ustawa AML wymienia tutaj:
- osobę fizyczną, która nie została prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub umyślne przestępstwo skarbowe;
- osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, w której wspólnicy, którym powierzono prowadzenie spraw spółki lub uprawnieni do reprezentacji spółki, lub członkowie organów zarządzających nie zostali prawomocnie skazani za umyślne przestępstwo skarbowe.
Zgodnie z dalszym zapisem ustawy o AML, osoba wykonująca działalność kryptowalutową powinna posiadać doświadczenie związane z walutami wirtualnymi. Warunek ten uważa się za spełniony jeśli dana osoba (i) ukończyła studia lub kurs obejmujący prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością na rzecz spółek lub trustów, lub (ii) wykonuje przez okres co najmniej roku czynności związane z działalnością na rzecz spółek lub trustów.
Powyższe warunki posiadania doświadczenia i wiedzy muszą być potwierdzone stosownymi dokumentami.
Niewątpliwie ustawa AML wprowadziła szereg obowiązków dla firm decydujących się prowadzić działalność kryptowalutową. Niespełnienie któregokolwiek z nich będzie wiązało się z nałożeniem kary na przedsiębiorcę. Nie można jednak zaprzeczyć temu, że do coraz częściej zauważalnych problemów należy wykorzystywanie kryptowalut do ukrywania prawdziwości pochodzenia źródeł dochodów poprzez podejmowanie nielegalnych działań. Celem ustawy AML jest minimalizowanie takich przypadków.
